ارزیابی آسیب پذیری زیرساخت های حیاتی یا  Critical Infrastructures – CIs

شناخت تهدیدهای هر جامعه و ارزیابی آسیب پذیری محلی، بایستی در تمامی ابعاد انجام بگیرد، در غیر اینصورت، حتی کشورهای توسعه یافته مانند ژاپن نیز از تحمل چنین خسارتی، دور نخواهد ماند.

آسیب پذیرى، میزان حساسیت در برابر تحمل خسارت است. هر چه تحمل، بالاتر باشد، آسیب و تخریب کمتر است. قبلا هم دیده ایم که در برابر یک تهدید یا زلزله، همه سازه ها به یک میزان آسیب نمی بینند. آسیب پذیری، به مکان و نوع ساخت مربوط است و ماهیتی محاسباتی دارد. “ارزیابی آسیب پذیری”، در واقع پیش بینی خسارت دیدگی دارایی ها در مقابل تهدیدهاست. آسیب پذیرى مفهومى مستقل  از تهدید است.

در یک جامعه شهری یا یک بندر صنعتی، زیرساخت های حیاتی (مثل منابع غذا، آب، برق، گاز، سوخت، دفع فاضلاب، پل ها، گذرگاه های اصلی، شبکه های ارتباطی و….) به شدت به یکدیگر وابسته هستند و یک شبکه یکپارچه پیچیده را تشکیل می دهند و از همین روست که یکى از مهم ترین اقدامات در راستاى کاهش خسارات ناشى از اعمال تهدید ها، همین “ارزیابی آسیب پذیری” است.

مفهوم خطر پذیری (ریسک) برای مهندسین ایمنی ما در صنایع نفت و گاز خشکی، موضوعی شناخته شده است که در باره جنبه های مختلف آن، مطالعه شده است، اما مفهوم آسیب پذیری و ارزیابی آن عمدتا  مغفول مانده است.

یکی از آسیب پذیر ترین این مناطق، بنادر صنعتی مانند ماهشهر و عسلویه و به تازگی نیز بندر چابهار است که بستری برای طرح های توسعه پتروشیمی در نزدیکی تنگه هرمز شده است. جاییکه به خاطر موقعیت ژئوپولیتیک خود، در مواجهه با تهدید های ماتریسی و وقوع اثرات آبشاری و حوادث دومینو است. تجربه مطالات SWOT انجام شده در صنایع گازی فراساحل در سال ۹۴، نشان میدهد که در چنین منطقه ای، مطالعات ارزیابی ریسک، تابعی از بررسی تهدیدها، ارزیابی آسیب پذیری و آنالیز پیامد هاست.

************

تعریف دارایی: هرآنچه برای یک  سیستم دارای ارزش باشد دارایی تلقی می شود که شامل دارایی های فیزیکی، سایبری، انسانی و معنوی است .دارایی ها همانند زیر ساخت ها به دو دسته غیر حیاتی و حیاتی تقسیم می شوند:

دارایی های غیر حیاتی دسته ای هستند که خسارت، آسیب و نابودی آنها تاثیر مهمی برای زیرساخت ندارد و حفاظت از آنها نیازمند اقدامات حفاظتی جزئی است.

دارایی های حیاتی دسته ای هستند که در صورت صدمه دیدن و نابودی، تاثیر بسیار مهمی بر زیر ساخت می گذارند و مستقیما در تداوم تولید محصولات و ارائه خدمات، نقش دارند ازین رو دارایی های صنعتی که در مقابل تهدیدات مورد ارزیابی آسیب پذیری قرار میگیرند به شرح زیر می باشند :

نیروی انسانی اعم از مدیران ارشد،مدیران میانی ،تکنسین ها و…

واحد های فرآیندی تولید، سرویس های جانبی

نیروگاه های تولید انرژی

زیر ساخت های ارتباطی و حمل و نقل، واحد مخابرات ،راه های اصلی و فرعی و…

ساختمان ها و ابنیه اداری، پشتیبانی، واحد آتش نشانی، واحد HSE ،پشتیبانی قطعات (و ذخیره سازی) سوخت، محصولات تولیدی،آب،خوراک و…

ادامه دارد.

علی رضایی، سایت مدیریت ایمنی فرایند