بازرسی بر مبنای ریسک RBI    

این روش، در پی یافتن جدول مناسب زمانی برای بازرسی به موقع تجهیزات دارای ریسک های بالا ست که یکی ز ابزارهای مهم رفتن به سمت استراتژی مدیریت صحیح دارایی های فیزیکی است.

روش RBI با تعیین ساختاری برای تصمیم گیری راجع به دوره زمانی بازرسی، سطح بازرسی و روشهای کاهش خطر اصولی را برای مدیریت ریسک فراهم می کند. در صنایع شیمیایی و پتروشیمیایی، درصد عمده ای از کل پلنت، دارای ریسک پایینی است و عمده ریسک پلنت، در درصد ناچیزی ازتجهیزات متمرکز است که برخی عبارتند از :

مخازن ذخیره و تجهیزات انتقال جرم و حرارت دارای قابلیت خرابی و شکست بالا و دارای فشار مثبت و سیستم های PCS, F&G

این تجهیزات خاص که پتانسیل ریسک بالاتری دارند به توجه بیشتری نیازمندند و سایر واحد های کم خطر تر، طبعا نیاز به بازرسی کمتری دارند که این صرفه جویی، هزینه اضافی RBI را پوشش میدهد.

سوالی که بسیار مطرح می شود این است که از میان واحدهای متنوع با فرایندها، مواد، دماها و فشارهای متفاوت کدامیک پرخطرتر بوده و در نتیجه کدامیک را باید ابتدا جهت اجرای RBI انتخاب کرد؟

در تکنیک RBI همانند سایر روش های ارزیابی ریسک در ایمنی، ابتدا میزان احتمال از کار افتادگی (POF) با شش فاکتور و پیامد از کار افتادگی (COF)  با هفت فاکتور، برای تجهیزات تحت فشار محاسبه شده و از حاصلضرب این دو فاکتور، میزان ریسک به دست می آید. سپس براساس اندازه ریسک به دست آمده، تجهیزات اولویت بندی شده و برنامه بازرسی و تعمیرات، برای آنها تعریف می گردد. در این تکنیک، برخلاف برنامه های سنتی بازرسی، فاصله زمانی ثابتی برای بازرسی تجهیزات تعریف نمی گردد، بلکه هر دستگاه بازه زمانی و برنامه جداگانه ای جهت بازرسی دارد.

مزایای استفاده از روش RBI:
۱- افزایش ایمنی
۲- افزایش قابلیت استفاده
۳- کاهش هزینه های بازرسی فنی و خطر از کار افتادگی
۴- برنامه ربزی دقیق بازرسی فنی و تعمیرات
۵- افزایش فاصله بازرسی های فنی و تعمیرات دوره های

RBI همچنین می تواند از سه جنبه بر برنامه ریزی صحیح و ایمن اورهال های واحدهای فرآیندی تأثیرگذار باشد.

• اول از آن جهت که RBI می تواند مشخص کند کدام دستگاه ها و تجهیزات را می توان به هنگام تولید و فعال نمودن واحد عملیاتی، به صورت Online مورد بازرسی قرار داد .
• دوم آنکه RBI فاصله زمانی تکرار تعمیرات اساسی (Turnaround Intervals) را در واحدهای عملیاتی افزایش می دهد.
• سوم آنکه RBI علاوه بر موارد فوق، دوره زمانی ثابتی را برای تکرار تعمیرات اساسی یک واحد پیشنهاد می کند،

بدان معنا که  در مورد برخی دستگاه ها و تجهیزات آن واحد، به ما می گوید که باز نمودن و بازرسی آنها ممکن است برای دو یا حتی بیشتر از دو سیکل تعمیرات اساسی لزومی نداشته باشد و در واقع بازرسی های محافظه کارانه، غیر ضروری و افراطی و به تبع آن هزینه های اضافه را حذف می نماید. به عبارت دیگر انجام و پیاده سازی RBI می تواند زمان های آماده به کار بودن تجهیزات (Uptime) را به طور چشمگیری افزایش دهد.

RBI معمولا در سه قالب کیفی، کمی و نیمه کمی صورت می پذیرد. معمولا از ابزارهای کیفی برای ارزیابی کل سیستم و شناسایی و آنالیز احتمال و پیامدهای از کارافتادگی کلیه تجهیزات برمبنای قضاوت مهندسی و تجربه استفاده می شود. آنالیز کیفی براساس استاندارد API 581 انجام میگردد.

بسیاری از مجتمع‎های نفت و گاز یا پتروشیمی دنیا که از تکنیک RBI  استفاده نموده اند، گزارش داده اند که اجرای دقیق این فعالیت سبب کاهش فاصله زمانی بین تعمیرات اساسی واحدها و صرفه جویی مالی بسیار زیاد برای سازمان خواهد شد . همچنین      سبب می گردد در هر واحد عملیاتی، بین ۱۰ تا ۴۰ درصد دستگاه ها خارج از زمان تعمیرات اساسی و به هنگام تولید واحد، مورد ارزیابی و بازرسی و به تبع آن مورد تعمیر قرار دهند. هنر  RBIرا می توان در تعیین حد ریسک قابل قبول و حداکثر زمان در سرویس نگهداشتن واحد عملیاتی تا رسیدن به این حد از ریسک دانست.

نظام مهندسی تعمیرات

اهمیت مسئله تعمیرات پلنت ها، تا جاییست که در وزارت نفت، تشکیلاتی به نام ” نظام نگهداری و تعمیرات وزارت نفت ” وجود دارد و این خود موید اهمیت این بخش مهم از صنعت است. در پی وقوع حوادث پی‌درپی در صنعت پتروشیمی، مدیرکل راهبری این تشکیلات(مهندس اصل‌عربی) با انتقاد از فقدان نظام‌ نگهداری و تعمیرات، اظهار داشتند که روش‌های کار، پیش‌بینانه و پیشگیرانه نیست، چراکه ما از تکنولوژی‌های سنتی‌مان هنوز عبور نکرده‌ایم. تکنولوژی‌های تخمین خرابی، قدیمی هستند و  با وجود دسترسی به استانداردها، هیچ الزام قانونی‌ای برای اجرا وجود ندارد. روش صحیح برای حل این مسئله، ایجاد نظام نگهداری و تعمیرات مانند نظام مهندسی در کشور است. در بخش تدوین دانش نگهداری و تعمیرات، انجمن‌های علمی اصلح‌ هستند و در بکارگیری آن، انجمن‌های صنفی اصلح هستند اما هیچکدام تجربه تبیین نظام نت را ندارند.”

علی رضایی، مشاور و مدرس ایمنی فرایند و بازرسی مبتنی بر ریسک