سامانه فرماندهی حادثهy سیستمی برای مدیریت و سازماندهی حوادث اضطراری بر پایه تجارب کاری موفق با تجربه ای بیش از۳۰ سال می باشد. بعبارت دیگریک سیستم مدیریت اثبات شده در طی بیش از ۳۰ سال مطالعه در زمینه مدیریت و سازماندهی حوادث اضطراری بر پایه تجارب کاری موفق.از طرف دیگر تعریفی که برای این سامانه ارائه شده عبارتست از:مکانیسمی برای هماهنگی موثر عملیات مقابله در شرایط غیر معمول.
ترکیبی از تسهیلات ،امکانات،پرسنل ،فرآیندها(روندها) ، و ارتباطات در یک ساختار فرماندهی واحد با مسئولیت مدیریت منابع تعیین شده به منظور انجام اثربخش (موثر ) اهداف مربوط به یک حادثه می باشد .

نکات قابل توجه در سامانه فرماندهی حادثه چیست؟
برداشت مدیریت حوادث در کلیه حوادث از نظر استاندارد در عملیات
– به کار بران خود این امکان را می دهد تا با ساختار سازمانی یکپارچه ای سازگار شوند
– فراهم آورنده مدیریتی برای محدوده قابل کنترل
– یکپارچگی فرماندهی را بگونه ای فراهم می آورد که کلیه پرسنل واقع در یک سیستم به نحو مطلوب  مدیریت شده و برای کاری مرتبط به نحو مطلوب مورد استفاده قرار گیرند .
– مجموعه ای استاندارد از مفاهیم و اصطلاحات برای برقراری ارتباط عناصر با هم و نحوه استفاده از منابع و تسهیلات را فراهم می آورد
– خطوط و محدوده های رسمی و سلسله مراتب سیستمی تعیین کننده خطوط و محدوده های ارتباطی می باشند .
– طرح و الگویی برای کلیه خطرها و بحران های محتمل فراهم می آورد .
– بگونه ای طراحی شده است که برای استفاده روزانه و بهنگام متناسب می باشد
– فراهم آورنده ایمنی پرسنل می باشد
– قابل توسعه بر اساس سیستم مدلسازی شده (بعبارت دیگر قابلیت مدل شدن دارد)
– در این سیستم نحوه استفاده از منابع بهبود یافته است .
– انعطاف پذیری داخلی قابل ملاحظه
– یک سیستم مدیریت تجربه شده بر پایه تمرین ها و تجربه های کاری موفق
– نتیجه دهه ها مطالعه منتج از درس های فرا گرفته شده از سازمان مدیریت

ضرورت تشکیل سامانه فرماندهی حادثه چیست؟
– فقدان کلیت ساختاری و سازمانی
– ارتباطات ضعیف درون سازمانی و در صحنه عملیات
– ناکافی بودن و نقصان در ساختار برنامه ریزی یکپارچه
– فقدان و خلاء دانش متقن و بدست آمده بر اساس تجربه
– مدیریت منابع ناکافی
– توانایی پیش بینی و برآورد محدود
هفت نیاز اساسی برای طراحی سامانه فرماندهی حادثه عبارت بود از:
۱- فراهم آورنده ظرفیت مطلوب برای انجام عملیات موثردر سه سطح به شرح ذیل :
aحوزه قلمروی واحد و یا یک اداره واحد
bحوزه قلمروی واحد با پشتیبانی چند اداره
cحوزه قلمرو چند واحد با پشتیبانی چند اداره
۲- ساختار سازمانی می بایستی با تنوعی گسترده از حوادث و بحران ها(بطور مثال: آتش سوزی ،سیلاب ،زلزله و…) سازگاری لازم را داشته باشد .
۳- بسهولت قابلیت سازگاری و تطابق پذیری با فناوری های جدیدی که برای پشتیبانی عملیات مقابله و مدیریت بحران ممکن است در دسترس باشد را فراهم آورد .
۴- قابلیت گسترش از وضعیت پاسخگویی به نیازهای سازمانی حوادث ساده و روزانه به پاسخگویی به نیازهای سازمانی یک حادثه یا بحران عمده را داشته باشد .
۵- باید دارای عناصری که مبتنی برمنطقی پایه می باشند و تشکیل دهنده سازماندهی ،واژه شناسی و فرآیندها است ، باشد .
۶- اجرای سیستم (سامانه فرماندهی حادثه) می بایستی حداقل اختلال ممکن را با فرآیندهای موجود ادارات داشته باشد .
۷- باید به حدی ساده باشد که استفاده سریع و موثر کاربران را تضمین نموده و حداقل هزینه های نگهداری عملیاتی را سبب گردد .

ویژگی های سامانه فرماندهی حادثه چیست؟
·        زبان مشترک  ، ساختار مشترک
·        سیستم و تجهیزات ارتباطی جامع، محدوده قابل کنترل
·        طرح عملیاتی کامل، ساختار قابل انعطاف
·        مدیریت جامع منابع ، دایره و شعاع کنترل
·        دارای برنامه اجرایی حادثه، مدیریت مبتنی بر اهداف
·        وحدت و یکپارچگی فرماندهی و مدیریت ، سازماندهی مدل گونه
·        مدیریت جامع منابع ، تسهیلات و امکانات از پیش تعیین شده برای حوادث و بحران ها
·        چارچوب مفهومی و واژه شناسی مشترک و متون شفاف، ارتباطات مجتمع
·        قابلیت اتکاپذیری، ایمنی

نقاط ضعفی که توسط سامانه فرماندهی حادثه از اهمیت خاص برخوردار بوده و مورد توجه قرار می گیرد:

·        خلاء و یا کمبود مسئولیت و پاسخگوئی شامل زنجیر فرماندهی (Chain of Command) و نظارت نامفهوم
·        ارتباطات ضعیف، شامل مشکلات سیستمی و واژه شناسی(مفهومی)
·        کمبودیک فرآیند برنامه ریزی سیستماتیک و منظم و سازمان یافته
·        فقدان یک ساختار مدیریتی از پیش تعیین شده، انعطاف پذیر و مشترک
·        عدم وجود روش های از پیش تعیین شده به منظور تلفیق نیازمندی های
بین سازمانی در قالب ساختار مدیریتی و فرآیند برنامه ریزی

سامانه فرماندهی حادثه به چه منظور طراحی شده است؟
·        پاسخگوئی به نیازهای حوادث از هر نوع و در هر مقیاس که باشد.
·        در اختیار گذاشتن شرایطی که به هر فرد از هر سازمانی اجازه می دهد تا به سرعت در یک ساختار مدیریت مشترک وارد شوند
·        فراهم آوری پشتیبانی اداری و لجستیک برای نیروهای عملیاتی
·        اقتصادی بودن از طریق جلوگیری از فعالیت های موازی
·        سامانه فرماندهی حادثه (ICS)بیش از ۳۰ سال به منظور استفاده در شرا یط غیر اضطراری و اضطراری و در کلیه سطوح دولتی و بخش خصوصی مورد آزمایش قرار گرفته است.
ویژگی های سامانه فرماندهی حادثه
·        برای تمامی کاربران استانداردی مشترکی را فراهم می آورد
·        تیترها و جایگاه های مشخص اجازه می دهد تا افراد با بیشترین و بهترین صلاحیت در موقعیت های مرتبط قرار بگیرند.
·        زمانی خود را مفید تر نشان می دهد که پرسنل و اعضای سامانه فرماندهی حادثه فرا خوانده شده باشند.
·        بار اداری اضافی برای اداره مورد نظر ندارد وپست جدیدی به ساختار سازمانی افزوده نمی گردد
·        برآورده سازی و سنجش نیازهای حادثه (در هر مقیاس و هر نوع)
·        به پرسنل سازمان های مختلف اجازه و امکان می دهد تا سریعا در ساختار مدیریت واحد ، نیازها را وارد نماید .
·        پشتیبانی و حمایت اداری از پرسنل عملیاتی
·        از طریق جلوگیری از دوباره کاری در امور تحلیل هزینه- فایده را مد نظر قرار می دهد .

 عناصر سازمانی فرماندهی حادثه

• بخش SECTION
  · دایره DIVISION
  · گروه GROUP
  · شاخه Branch
  · ستاد Task Force
  · گروه ضربت Strike Team
  · منبع واحد Single Resourceدر اینجا به تشریح هر یک از موارد فوق بطور مختصر و مفید می پردازیم
  ·        بخش     SECTION به عنصری گفته می شود که زیر گروه فرماندهی بوده و در ارتباط مستقیم با آن می باشد.
  ·        دایره ها DIVISIONS  حادثه را از نشر جغرافیایی تقسیم نموده و توسط یک رئیس مورد هدایت قرار می گیرد.
  ·        گروه ها GROUPS     نواحی عملکردی عملیات را تشر یح می نماید که توسط یک رئیس مورد هدایت قرار می گیرد.
  ·        شاخه ها  Branches زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که تعداد دایره ها (Divisions) و یا گروه ها (Groups) به حدی زیاد است که از شعاع عمل و کنترل خارج بوده و می تواند یا از نظر جغرافیایی و یا از نظر عملکردی مطرح باشد. این قسمت نیز توسط یک رئیس مورد هدایت قرار می گیرد.
  ·        ستاد Task Force  منابع متفاوت و ترکیبی (سازمان های مختلف) با ارتباطات مشترک که به یک فرمانده گزارش می دهند(ستاد).
  ·        گروه ضربت  Strike Team مجموعه ای از منابع از یک جنس و نوع با ارتباطات مشترک که به یک فرمانده گزارش می دهند (صف).
  ·        منبع تک  Single Resource  افراد منحصر به فرد،  یک قطعه ابزار و پرسنل مکمل آن، یا یک کارگر راه    سازی یا گروهی از افراد.

لایه های فرماندهی در سامانه فرماندهی حادثه

• فرماندهیCommand
  · رئیس بخشSection Chief
  · مدیرDirector
  · سرپرستSupervisor
  · سرگروهLeader